Αγανάκτηση: Νέα Διαχείριση Πάθους

του Μιχάλη Μπαρτσίδη


Πήγα στην συγκέντρωση διαμαρτυρίας σχετικά αργά, κατά τις 9 παρά είκοσι. Είχε πολύ κόσμο και απ’ ότι κατάλαβα κατά τις 8 περίπου είχε πάρα πολύ κόσμο, ήταν το πικ. Έχω ένα μέτρο να κρίνω συγκεντρώσεις στον Λευκό Πύργο: πόσος κόσμος ανεβαίνει και κατεβαίνει την Εθνικής Αμύνης που είναι ο δρόμος του σπιτιού μου. Είναι ο απόλυτος δρόμος που οδηγεί στην πλατεία του Λευκού Πύργου από τότε που σχεδιάστηκε ως Λεωφόρος Χαμιδιέ, μετά στα χρόνια του διχασμού και σε όλες τις μετέπειτα ιστορικές στιγμές. Άλλο Πλατεία Αριστοτέλους και άλλο Πλατεία Λευκού Πύργου. Η πρώτη είναι μια πανέμορφη πλατεία με άνοιγμα στη θάλασσα αλλά πλατεία σχεδόν περίκλειστη. Όταν ήρθε μια στενή μου φίλη το 80 στη Θεσσαλονίκη, γοητεύθηκε τόσο πολύ από την ομορφιά της Αριστοτέλους που ρώτησε αν μπορούμε να πηγαίνουμε εκεί κάθε μέρα, δηλαδή αν επιτρέπεται η είσοδος. Κάτι σαν μουσείο. Αντιθέτως η Πλατεία Λευκού Πύργου είναι μια διαρκής ροή, «Η» βόλτα στην παραλία και στους παρακείμενους ανοιχτούς χώρους. Όταν γίνεται εκεί διαμαρτυρία ή συγκέντρωση δεν μπορεί παρά να συνδυάζεται κα με διασκέδαση, συνάντηση, σουλατσάρισμα κλπ. Μέχρι τώρα γινόντουσαν πανηγυρισμοί για την κατάκτηση αθλητικών τροπαίων καθόσον ο συμβολισμός ήταν προφανής, "μπροστά από τον Λευκό Πύργο". Τώρα έγινε για κοινωνικοπολιτικό ζήτημα και είχε μεγάλη ανταπόκριση και επιτυχία.

Το ότι το κάλεσμα έγινε από "ανώνυμη" ομάδα στο fc για μένα ήταν παράγοντας αξιοπιστίας, ενδιαφέροντος και αυθεντικής επικοινωνίας. Ακούω μερικούς να λένε ότι δεν συμμετείχαν διότι δεν ήξεραν "ποιος καλεί και τι θέλει να πετύχει"; Υπάρχει κάποιου είδους καχυποψία που προέρχεται από μια αντίληψη ότι κάποια Υποκείμενα, κάποια Κέντρα και μόνο αυτά μπορούν ή έχουν την δύναμη να καλέσουν ή να προκαλέσουν μια κινητοποίηση. Εγώ πήγα ακριβώς γιατί δεν υπήρχε κάτι τέτοιο και ακριβώς από την δημιουργική μου περιέργεια να δω πώς φτιάχνεται κάτι από την αρχή, εκ του μηδενός και αποκτά το νόημα και τη σημασία του από την συμμετοχή όλων. Δεν υπάρχει νόημα εκ των προτέρων ΠΟΤΕ. Αμηχανία ναι, ανοιχτότητα ναι, δυναμικό- δυνατότητες- τάσεις ναι, υπήρχαν αλλά αυτά ήταν τα θετικά. Μου είπε εκεί ένας γνωστός «καλό για αρχή αλλά δεν έχει κάτι δυναμικό». Άλλη φίλη μου λέει: " καλό αλλά αυτό συμβαίνει με τα "αυθόρμητα", δεν έχουμε τι να κάνουμε εδώ". "Ποια διαμαρτυρία; μου λέει μια τρίτη φίλη. Εγώ δεν άκουσα τίποτε, πολύ σιωπηλή είναι». Της απαντώ ότι επτά ή δέκα χιλιάδες σώματα που κινήθηκαν εκεί δεν μπορεί να είναι παρά ότι πιο εύγλωττο θα περίμενε κανείς.

Συνεχίζοντας την "ανταπόκρισή" μου θέλω να αναφερθώ σε ορισμένα σημεία. Πρώτον, ότι ήταν πράγματι "αντιπολιτική" και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι θετικό. Η πολιτική όπως την ξέρουμε απορρίπτεται μετά λόγου γνώσεως όπως πχ η πυρηνική ενέργεια δηλαδή με τη μορφή "όχι ευχαριστώ". Δηλαδή η πολιτική είναι μια επι-κοινωνι(α)κή λειτουργία που αν δεν μας κάνει σε αυτή τη μορφή πρέπει να επινοήσουμε μια άλλη, τελεία. Δεν είναι μια αναντικατάστατη άπαξ δια παντός καθορισμένη λειτουργία, αλλάζει μετασχηματίζεται κλπ. δεν γίνεται πάντοτε με τον ίδιο τρόπο, ούτε έχει πάντοτε την ίδια έννοια. Αλλιώς γινόταν στην Γαλλική επανάσταση, αλλιώς στον καιρό του Μαρξ(ταξική) αλλιώς πρέπει να γίνεται στις μέρες μας. Δεν καταργούνται οι προηγούμενες μορφές αλλά και δεν αρκούν. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με το «πέρα από χρώματα, ταμπέλες, ιδεολογίες» που έλεγε το κάλεσμα γιατί το κατανοώ ως μια προϋπόθεση επιτυχίας. Με άλλα λόγια, πιο τολμηρά για μένα που είμαι αριστερός, έχει πιθανότητα επιτυχίας οτιδήποτε δεν είναι «φορτωμένο σημασία» από την χρεοκοπημένη έννοια μιας «αριστερής ιδεολογίας και πολιτικής». Δεν νομίζω ότι ο κόσμος, τα άτομα και οι ομάδες που συμμετέχουν είναι «χωρίς ιδεολογίες» αντίθετα είναι τόσο απροκατάληπτοι και αδέσμευτοι από παγιωμένες αντιλήψεις που είναι η μόνη ελπίδα να γεννήσουν ιδεολογίες άξιες της λέξης και ζωντανές.

Δεύτερον, ότι ήταν ειρηνική δηλαδή πέρα και μετά τον Δεκέμβρη ή έστω ως εναλλακτική μορφή σε αυτόν. Αυτό το σημείο είναι πολύ σημαντικό και πολύ θα ήθελα να το συζητήσω για να το κατανοήσω καλύτερα.

Τρίτον, τι μπορεί να σημαίνει "αγανακτισμένοι"; Ο όρος είναι δάνειος από τις ισπανικές πλατείες και μπορεί να φέρνει σημασίες από άλλες παραδόσεις οι οποίες για μένα είναι καλοδεχούμενες. Αγανακτισμένος σημαίνει ότι έχω χάσει την υπομονή μου με κάτι και το απαξιώνω πλέον, ότι έχουν γίνει πάρα πολλά και δεν πάει άλλο. Μπορεί να σημαίνει έκφραση της δυσαρέσκειας μου(disaprova που άκουσα να λεν οι Ιταλοί) και πάνω απ΄ όλα σημαίνει : ΝΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΑΘΟΥΣ, είμαι αγανακτισμένος και ωστόσο μέσα από τις εμπειρίες μου έχω βρει μια άλλη σχέση με την οργή. Στην ουσία αυτό μάλλον σχετίζεται με μια μετακαταθλιπτική διαχείριση της έντασης, της πίεσης, του φόβου. Αυτό ήταν το βασικό που είδα: επιτέλους να βγούμε έξω, να βρεθούμε μεταξύ μας, να κάνουμε κάτι, να επικοινωνήσουμε ώστε να ενδυναμωθούμε, ώστε να ανεβεί η αυτοεκτίμησή μας. Στη φοβερή συνέλευση έπαιρναν το λόγο αριστεριστές, από τους καλούς που σέβονται τις νέες μορφές, και έλεγαν: καλά όσα λέμε αλλά δεν πρέπει να μείνομε στα λόγια. Πρέπει να έχουμε αποτελέσματα» δεν καταλαβαίνουν οι δυστυχείς ότι ο κόσμος μιλούσε για να επικοινωνήσει και να αλληλοστηριχθεί και ότι αυτό ήταν ήδη το μέγα αποτέλεσμα: η συγκρότηση μιας νέας πολιτικής υποκειμενικότητας.

Τέλος, νομίζω ότι φάνηκε μια νέα πρακτική υπευθυνότητας: έχω την ευθύνη των επιλογών μου αφού σκέφτομαι και κρίνω κάθε στιγμή τι μας παίρνει και τι όχι, τον συσχετισμό δυνάμεων που λέμε, τι επιθυμώ για τώρα, ότι δεν είμαι δεσμευμένος σε απόλυτες αρχές και εκκλησίες- κόμματα, φτιάχνω κάθε φορά την πολιτική στιγμή με τη συμμετοχή μου. Αυτό σχετίζεται νοηματικά με το "φύγετε" που ήταν και σύνθημα τόσο στις αραβικές εξεγέρσεις όσο και στην ισπανική. Υπευθυνότητα είναι η γνώση ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να λυθεί το πρόβλημα, ότι δεν υπάρχει κανείς που μπορεί να μου το λύσει παρά να ξεκινήσουμε ελεύθερα μέσα από συνευρέσεις σε μια «εκκλησία του δήμου».

Προσωρινό Συμπέρασμα : καθόλου αμήχανο αντίθετα πάρα πολύ εύγλωττο για μένα ήταν το χτεσινό γεγονός.