Γράμμα από την Τουρκία

_Ντόρα Οικονόμου

Συνέντευξη: Αντωνάκης Χριστοδούλου

Η Ντόρα Οικονόμου είναι μια καλλιτέχνις που έχει έντονη την ανάγκη,

αλλά και τη δυνατότητα, να επαναπροσδιορίζει διαρκώς το περιβάλλον της.

Ο τρόπος που αντιμετωπίζει την κάθε διαδρομή της είναι παρόμοιος με

τον τρόπο που διαχειρίζεται τη δουλειά της. Για παράδειγμα, πριν λίγους

μήνες μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη: ενδεχομένως από απλή περι

έργεια. Περιέργεια, όχι τόσο για την ίδια την πόλη με την οποία, έτσι κι αλ

λιώς είχε "πάρε-δώσε" εδώ και καιρό, αλλά περισσότερο για τη φαντασί

ωση μιας νέας αφήγησης-διαδρομής, με την ίδια να κυκλοφορεί, να ζει και

να δουλεύει σε αυτή την πόλη. Να διαπιστώνει διαφορές, να παρατηρεί τον

εαυτό της σε ένα νέο περιβάλλον. Αλλά και να παρατηρεί την "αναπόφευ

κτη" αναδιαμόρφωση της δουλειάς της στις καινούργιες συνθήκες. Ήδη οι

εντυπώσεις της από τον πρώτο καιρό ήταν αρκετές για να δώσει απαντή

σεις σε πολλές απορίες του Αντωνάκη Χριστοδούλου.

Γιατί πήγες στην Κωνσταντινούπολη;

Γιατί είναι απέναντι και αν χαθώ ή βαρεθώ μπορώ να βρω εύκολα το δρόμο της επιστροφής. Επίσης, μ’αρέσει να φαντάζομαι ότι αριστερά και κάτω απ’ την Ελλάδα είναι κάτι τόποι πόρτες που ανοίγουν προς την πέρα ανατολή και τον βαθύ νότο και περιέχουν κάποιες πληροφορίες που χρειάζομαι αλλά δεν τις βρίσκω στα βιβλία, τις ταινίες και τις μουσικές που προτιμώ. Πέρσι, έκανα ένα ταξίδι στην Αίγυπτο. Εκείνη η πόρτα άνοιξε για λίγο ίσα να περάσω και έκλεισε πίσω μου βαριά. Δεν το ’χα καθόλου. Η Κωνσταντινούπολη είναι αλλιώς. Αυτή η πόρτα περιστρέφεται στον άξονά της και αφήνει την πληροφορία να κινηθεί.

Είχες ξαναπάει;

Ναι, πολλές φορές. Έχω και μια μικρή οικογένεια εδώ, όχι εξ αίματος, εξ επιμονής.

Πού ζούσες στην Αθήνα;
Το σπίτι είναι στην Κυψέλη και το εργαστήριο στον Κολωνό. Συνήθως πηγαινοέρχομαι μεταξύ των δύο με τα πόδια, διασχίζοντας μοιραίως την Κωνσταντινουπόλεως.

Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που σου συνέβη στη Κωνσταντινούπολη από τότε πού πήγες;
Η ζωή χωρίς εργαστήριο.

Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον που σου έχει συμβεί στην Αθήνα;

Η ζωή στο εργαστήριο.

Αν σου απαγορευόταν να ζήσεις σε αυτές τις δύο πόλεις πού αλλού θα επέλεγες να ζήσεις; Μα κάθε φορά, σε όποια πόλη και να είμαι, φέρω στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου τη φανταστική πληροφορία ότι μου απαγορεύεται να είμαι εκεί και όλο θέλω να φεύγω και να ξαναγυρίζω. Στο διάστημα μεταξύ των δύο αυτών στιγμών, θα ζω εκεί αρκετά καλά.

Θα ξαναγυρίσεις στην Αθήνα;

Πάντα ξαναγυρίζω. Είναι η φύση μου.

Πώς βλέπεις τα πράγματα στο μέλλον στην Αθήνα;

Διάβασα κάπου τη φράση «θα μιλήσω για σήμερα καλύτερα αύριο». Αντιστοίχως για το αύριο μίλησα καλύτερα χθες. Τώρα δεν έχω γλώσσα.

Πώς σου φαίνονται οι τούρκοι καλλιτέχνες;

Πολύ φιλόδοξοι. Μοιρολάτρες. Γρήγοροι, ευέλικτοι, αφελείς, απαίδευτοι, σοφοί. Πολύ σκληροί. Δεν ξέρω αν θέλω να τους φιλήσω ή να τους χτυπήσω, αλλά είμαι τόσο μαλακή σε σχέση μ’ αυτούς, που ό,τι κι απ’ τα δύο να κάνω, το ίδιο σημάδι θ’ αφήσει πάνω μου.

Πόσοι είναι οι Τούρκοι καλλιτέχνες στη Κωνσταντινούπολη;

Εδώ, συζητούν πολύ το αν στη Δύση θέλουν να τους παρουσιάζουν ως «Τούρκους καλλιτέχνες» ή «καλλιτέχνες από την Τουρκία». Το θέμα είναι ότι στη δεύτερη ομάδα ανήκουν και καλλιτέχνες άλλων εθνικοτήτων που ζουν και εργάζονται εδώ. Όπως κι αν έχει, εγώ έχω γνωρίσει πέντε απ’τους πρώτους που συνδέονται με άλλους δέκα εξ αίματος, και όλοι αυτοί συνδέονται με είκοσι ας πούμε από τους δεύτερους εξ αγχιστείας, και όλοι μαζί με άλλους τόσους με διάφορους τρόπους, και στις κουβέντες τους αναφέρονται ακόμα τόσοι. Εν ολίγοις, είναι τρεις τέσσερις οικογένειες καλλιτεχνών που διαχωρίζονται

μεταξύ τους σε σχέση με την οικογένεια συλλεκτών που τους υποστηρίζει ή δεν τους υποστηρίζει. Δε θέλω να ακούγομαι καυστική. Όλο αυτό δεν το παίρνουν πολύ στα σοβαρά, έχουν πολύ καλλιεργημένο το αίσθημα της συναδελφικότητας, σίγουρα είναι και άλλοι, όμως αυτό είναι το «πακέτο» που επικοινωνείται προς τα έξω.

Πες μου ένα χαρακτηριστικό της εικαστικής σκηνής της Κωνσταντινούπολης που σου έχει κάνει εντύπωση.

Θυμάσαι το παραμύθι χωρίς όνομα; Μάγειρας, χωρικός, στρατιώτης και Πρίγκιπας. Δεν βλέπω στην πόλη οργανωμένες ή μη οργανωμένες κοινωνικές κινήσεις και το χώρο αυτό καλούνται να καλύψουν οι καλλιτέχνες. Στην εργασία αυτή αφιερώνουν το μεγαλύτερο κομμάτι της παραγωγής τους. Η ανάγκη αυτή τους υποδεικνύεται και από τη δυτική αγορά αλλά είναι πραγματική. Δεν είχα έως τώρα σκεφτεί πόσο εύγνωμων είμαι που στην Αθήνα κάνουν άλλοι τη «βρομοδουλειά» και μου επιτρέπεται εμένα να είμαι στο εργαστήριο και να ξεφυλλίζω βιβλία.

Σαν καλλιτέχνης πώς είναι να δουλεύεις στη Κωνσταντινούπολη; Εσύ συγκεκριμένα.

Εδώ, δεν βρίσκεις τίποτα στο δρόμο. Μαζεύουν και χρησιμοποιούν τα πάντα αμέσως. Η ανακύκλωση στην Κωνσταντινούπολη συμβαίνει φυσικά και με απίστευτη ταχύτητα και είναι ζωογόνο κομμάτι της οικονομίας της πόλης. Επίσης, οι καλλιτέχνες συνήθως δεν φτιάχνουν οι ίδιοι τα πράγματά τους. Συμμετέχουν κατά κάποιο τρόπο σε ένα άλλο σημαντικό κομμάτι οικονομίας της πόλης που είναι η

προσφορά και η αγορά υπηρεσιών. Φαντάσου λοιπόν εμένα να προσπαθώ εδώ να εξηγήσω τι κάνω από φωτογραφίες. Στην καλύτερη, χαρακτηρίζουν τη δουλειά μου πολύ ποιητική και το αφήνουν εκεί. Μόνο που η ποίηση δεν μπορεί να είναι γλυπτικός όρος παρά μόνο αν ένα βράδυ τραγούδησες τους στίχους ή άκουσες να τους τραγουδούν.